دلایل اصلی ایجاد گرفتگی در نوارآبیاری
گرفتگی در نوار آبیاری مورد دیگری است که باعث بروز خسارت به سیستم آبیاری می‌شود. انسداد در نوار آبیاری و یا قطره‌چکان به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- املاح شیمیایی و یا رسوبات (خصوصاً املاح کربنات)
- ورود ذرات فیزیکی (مانند شن و ماسه، لارو حشرات، فضولات ماهی) به داخل سیستم آبیاری
- رشد میکروارگانیسم‌ها (موجودات زنده بسیار ریز) در داخل لابیرانت (مجرای عبور آب) نوار تیپ
- ورود گل و لای به داخل نوار آبیاری به دلیل ایجاد مکش معکوس
در ادامهآبراهه گستر برای موضوع گرفتگی در نوارآبیاری به بررسی علت بروز و معرفی راه حل‌های مقابله با هر کدام از دلایل فوق می‌پردازد.
انسداد نوار تیپ در اثر رسوب املاح
دلیل اصلی این اتفاق کیفیت نامناسب آب است. EC یا شوری بالا یکی از محدودیت‌های اصلی در استفاده از روش آبیاری نواری است. در صورتی که آب مورد استفاده دارای EC بالاتر از ۳۰۰۰ دسی زیمنس بر متر باشد، استفاده از نوار تیپ برای آبیاری توصیه نمی‌شود.
در EC های بالا (نزدیک به ۳۰۰۰) کاهش دور آبیاری می‌تواند از گرفتگی نوار آبیاری جلوگیری کند. زیرا به املاح شیمیایی فرصت رسوب‌گذاری و تشکیل لایه سخت را نمی‌دهد و آنها را دائماً محلول در آب نگه می‌دارد. لازم به ذکر است این نوع گرفتگی بیشتر در قسمت خروجی (درز یا سوراخ) تیپ رخ می‌دهد.
لازم به ذکر است که EC یا هدایت الکتریکی یکی از مهمترین پارامترهای مشخص‌کننده کیفیت آب و محدودیت کاربرد آن است. برای کسب اطلاعات تخصصی بیشتر به این مقاله مراجعه کنید: هدایت الکتریکی آب و اندازه‌گیری آن
ورود ذرات معلق به داخل سیستم آبیاری قطره‌ای
شایع‌ترین علت گرفتگی در نوارآبیاری این مورد است. ورود ذرات معلق اعم از جلبک و لارو حشرات (موجود در استخر)، فضولات ماهی (در استخرهای دو منظوره)، ذرات ماسه (در چاه‌هایی که ماسه‌دهی دارند)، و سایر ذرات معلق (موجود در آب یا ته‌نشین شده در کف استخر) بلای جان نوار تیپ است.
جهت جلوگیری از گرفتگی در نوارآبیاری در اثر ورود ذرات معلق، استفاده از سیستم فیلتراسیون الزامی است. در صورت آبگیری از استخر، حتماً باید از فیلتر شن استفاده نمود. فیلتر شن بهترین گزینه برای جلوگیری از ورود جلبک و لارو حشرات به داخل سیستم آبیاری است. فیلتر شن حتماً باید استاندارد بوده و سیلیس‌ها (شن‌ها) در آن به صورت دانه‌بندی شده و به ترتیب ریخته شوند.
در صورتی که آب مستقیماً از چاه وارد سیستم آبیاری می‌شود، نیازی به فیلتر شن نیست. اما استفاده از حوضچه رسوبگیر و یا هیدروسیکلون (شن‌گیر) لازم است.
فیلترهای توری و دیسکی نوع دیگری از فیلترهای مورد استفاده در سیستم آبیاری نواری هستند که از آنها برای جلوگیری از عبور ذرات معلق استفاده می‌شود. این نوع فیلترها حتماً باید از نوع استاندارد باشند و انواع دست‌ساز و … موجب بروز خسارات زیادی به سیستم آبیاری تحت فشار می‌شوند.
موارد تکمیلی در خصوص ذرات معلق
کارهای لازم دیگر که در بهره‌برداری از سیستم آبیاری نواری برای رفع گرفتگی در نوارآبیاری باید انجام داد عبارتند از:
- شستشوی سیستم آبیاری بعد از نصب لوله و اتصالات و پیش از نصب نوار تیپ (به دلیل خروج ذرات ناشی از برش‌کاری، سوراخکاری و …)
- ادامه دادن آبیاری بعد از تزریق کودهای محلول (به دلیل جلوگیری از ته‌نشینی و رسوب‌گذاری در داخل لوله‌ها)
- کنترل سالم بودن آن تمام فیلترها
- باز کردن فیلترهای توری و دیسکی و شستشوی کامل آنها
- خارج کردن سیلیس‌ها از فیلتر شن، شستشوی آنها، دانه‌بندی مجدد و پر کردن مخازن فیلتر (این کار به جز روش بکواش است که در طول فصل انجام می‌گیرد)
- باز کردن انتهای نوار به صورت دوره‌ای (بعد از هر ۲ تا ۳ بار آبیاری) جهت خروج املاح و ذرات معلق موجود در لوله نوارها
- اسیدشویی در پایان فصل جهت خروج املاح و رسوبات کود موجود در لوله‌ها
-
ورود گل و لای به داخل سیستم نوارها
دلیل اصلی این اتفاق عمل مکش معکوس در هنگام قطع شدن جریان آب است. از آنجا که نوار آبیاری بر روی زمین پهن شده است، اطراف آن دائماً پوشیده از آب گل‌آلود است. در صورتی که سیستم آبیاری خاموش شود و یا جریان آب به هر دلیلی قطع گردد (مثلاً بستن شیرها)، به دلیل وجود شیب در زمین زراعی، آب موجود در لوله و نوار همچنان به حرکت خود ادامه می‌دهد که این موضوع باعث ایجاد مکش در داخل تیپ می‌شود. این مکش می‌تواند به قدری شدید باشد که گل و لای را از بیرون به داخل نوار تیپ بکشد.
راه حل جلوگیری از این اتفاق استفاده از شیر هوا است. در این خصوص باید به دو نکته دقت نمود:
- محل نصب شیر هوا به درستی و بر اساس اصول مهندسی انتخاب شود.
- شیر هوای نصب شده کیفیت قابل قبولی داشته باشد و به درستی کار کند (شیر هوا یک وسیله زینتی نیست!)
